Pochodzenie kota domowego

Pochodzenie kotów domowych jest trudne do śledzenia, ponieważ koty były udomawiane długo i były przenoszone na różne kontynenty i kraje przez ludzi. Jednakże, na podstawie badań genetycznych i historycznych, można wskazać kilka faktów dotyczących pochodzenia kotów domowych:

• Koty domowe pochodzą od kotów dzikich, które żyją na Bliskim Wschodzie i w Azji Środkowej.

• Najstarsze dowody na udomowienie kotów pochodzą z okresu około 10 000 lat temu z Mezopotamii, obecnie tereny Iraku.

• Były przyjaciółmi ludzi w starożytnym Egipcie i były tam czczone jako święte zwierzęta.

• Zostały sprowadzone do Europy przez Fenicjan około 300 lat przed naszą erą.

• W XVII wieku koty były importowane do Ameryki Północnej w celu zwalczania szkodników.

---

Migracje kotów udomowionych?

Koty są gatunkiem rozprzestrzeniającym się naturalnie i można je spotkać na całym świecie. Istnieją różne rasy kotów, które pochodzą z różnych regionów geograficznych, jednak ich migracje naturalne są zwykle związane z przemieszczaniem się w poszukiwaniu pożywienia, schronienia i partnerów do rozmnażania.

Migracje naturalne kotów rasowych zwykle mają charakter lokalny i odbywają się na krótkie dystanse. Na przykład, koty domowe często przemieszczają się między różnymi obszarami miejskimi lub wiejskimi w poszukiwaniu jedzenia lub schronienia. W przypadku dzikich kotów, takich jak lamparty lub tygrysy, migracje są zwykle związane z sezonowymi zmianami w dostępności pożywienia, a także z poszukiwaniem nowych terytoriów do przejęcia.

Należy jednak pamiętać, że koty są gatunkiem introdukowanym, a więc człowiek przyczynił się do rozprzestrzenienia się wielu ras kotów poza ich naturalnymi siedliskami. Migracje kotów rasowych, które obecnie widzimy na całym świecie, są zwykle związane z interwencją człowieka, taką jak import lub eksport kotów do celów hodowlanych lub domowych, co może mieć wpływ na różnorodność genetyczną i zachowanie kotów rasowych w środowisku naturalnym.

---

Historie udomowienia kota

Badania genetyczne sugerują, że koty domowe pochodzą od populacji dzikich Kotów Nubijskich (Felis libyca) oraz Afrykańskich i Europejskich dzikich kotów (Felis silvestris lybica) żyjących w Afryce Północnej na Bliskim Wschodzie,Europie kontynentalnej, Szkocji, Turcji i na Kaukazie.

Gatunek dzikich przodków po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1780 roku niemiecki przyrodnik Johann Reinhold Forster nadając mu nazwę Felis lybica. Holotyp pochodził z rejonu starożytnego miasta Kafsa w Tunezji.

Felis lybica jest często uważany za podgatunek F. silvestris, ale dowody genetyczne i morfologiczne potwierdzają rozpoznanie dwóch odrębnych gatunków żbika, z F. lybica będącym przodkiem F. catus. Wydaje się, że istnieją trzy różne linie genetyczne F. lybica.

Proces udomowienia kotów był stopniowy i trwał przez tysiące lat, a koty dzikie z różnych populacji przyczyniły się do powstania kotów domowych, które znamy dzisiaj, więc można powiedzieć, że kot domowy ma częściowo swoje pochodzenie od kota nubijskiego, ale to tylko jeden z wielu składników jego pochodzenia.

Fakty i mity od starożytności

Starożytność

Wielu kapłanów ginęło karmiąc świątynne lwice uznane za święte. Egipcjanie zastąpili lwa bóstwem, boginią Bastet z głową kota. Bastet cieszyła się taką popularnością, że w egipskich hieroglifach zastąpiono słowo Bastet słowem Miu. Można to odczytać jako dobrze nam znane słowo „miał“. Dlaczego Egipcjanie rozkochali się w kotach do tego stopnia, że uczynili z nich bóstwa? Odpowiedzi można szukać w kairskim Muzeum Starożytności. Choć to nie Egipcjanie udomowili koty to dopiero stąd rozeszły się po świecie. Koty zajmowały ważne miejsce w życiu religijnym Egipcjan wnosząc po zbiorach muzeum. Kojarzono je z wieloma bóstwami. Bogini Bastet przedstawiana jako kot, była boginią piękna, miłości i płodności. To świadczy jak dużą rolę wtedy odgrywały koty.

W 525 r. p.n.e. Persowie oblegali Peluzjum ważny port w delcie Nilu. Kiedy egipska obrona stała się skuteczna, perski monarcha Cambyses II, który wiedział jaką czcią Egipcjanie darzą koty wpadł na okrótny pomysł. Kazał żołnierzom przywiązać do tarcz koty. Podobno widok ten tak zmroził Egipcjan, że nie odważyli się uderzyć. Woleli oddać miasto perskiemu najeźdźcy.

Kotom oddawano także cześć po śmierci. Mumifikowane stawały się przedmiotami kultu. Muzeum Confluence w Lyonie we Francji cieszy się imponującą kolekcją kocich mumii. Według Collin Brasar, pracownika muzeum muzeum w Lyonie, kot był wcieleniem boga dlatego tak wiele bóstw miało kocią głowę. Aby zaskarbić sobie boską przychylność, składano ofiary z kocich mumii pod figurami bóstw często dołączając modlitwę. Mumie robiono z matwych kotów znalezionych przy drodze ale wiadomo, że w późniejszym czasie zakładano hodowle kotów i w okresie poprzedzającym wielkie uroczystości religijne masowo je zabijano. Egipcjanie nie czcili kota jako takiego (zoolatria - wiara z zwierze), widzieli w nim uosobienie bóstwa czyli widzianą postać niewidzialnego. Kot nabierał wartości z chwilą śmierci. Dopiero wtedy stawał się łącznikiem między człowiekiem a bogiem. Starano się dobrze odwzorować kota przy mumifikacji. Wszystkie mumie w muzeum zostały prześwietlone. W niektórych jest cały szkielet dorosłego lub młodego kota. Zdążają się puste lub mumie zawierające jedną kość i nie zawsze należącą do kota.

---

Średniowiecze

Egipcjanie widzieli w kotach łączników z bogami a w średniowieczu przeciwnie, koty zwłaszcza czarne kojarzono z nieszczęściem i złem. W ten sposób stały się diabelskim stworzeniem. Przypisywano im nadprzyrodzone moce. Wierzono, że posiadają 9 żyć. W 1484 r. Papież Innocenty VII nakazał palić czarownice i ich koty na stosie. Tak zaczął się okres kocich prześladowań a koty masowo zabijano.

Azjatyckie historie

Choć symbolika kota zmieniała się od czasów w kulturze Azji zawsze widziano w kocie pozytywnego bohatera. W Indiach stanowi gwarancję płodności i urodzaju. W Japonii strzeże przed złymi duchami i doczekał się tam własnej świątyni - Gōtoku-ji 15 km od Tokyo, Świątynia Kotów. Od lat przyciąga turystów z całego świata. Choć mieszka tam koło 80 kotów to tylko 20 uczestniczy w życiu mnichów. Do świątyni przychodzą tylko ci, którzy lubią koty, mówią mnisi. Zwierzęta żyją tam spokojnie i bez trosk, na dość dużej powierzchni. Przybliżenie się do natury kociej kosztowało dużej cierpliwości mnichów. Kiedy zaczęto budowę świątyni znaleziono karton z czwórką kociąt. Zrobiło się mnichom ich żal i zaczęli dokarmiać kociaki. Z czasem kociąt zrobiło się ośmioro potem dziesięcioro i ich liczba stale rosła. Jednak prawdziwą gwiazdą tego miejsca jest inny kot - Maneki-neko, kot który zaprasza. Stoją tam tysiące figurek tego białego kotka, który podnosi łapkę w geście powitalnym. Zobaczyć je można na całym świecie przy wejściu do azjatyckich sklepów. Maneki-neko przynosi właścicielom szczęście i pomyślność. Jego legenda narodziła się właśnie w japońskiej Świątyni Kotów. Mówi, że w XV w. mieszkał tam ubogi mnich z kotem. Pewnego dnia przejeżdżał tamtędy możny pan. Zobaczył kota, który podniósł łapkę jakby zapraszał go do środka. Podszedł do kota i w tej samej chwili uderzył piorun w drzewo, pod którym przed chwilą stał. Mówiono, że uniesiona łapa ocaliła panu życie. Od tamtej pory Maneki-neko symbolizuje w Japonii szczęście.

Mnisi twierdzą, żeby nawiązać dobrą relację z człowiekiem zawsze należy najpierw wybudować osobistą więź. Z kotami jest podobnie utrzymują, najpierw trzeba zrozumieć każdego z nich by rozpocząć przyjaźń. Pod tym względem buddyzm jest bardzo egalitarny, każdy może stanąć przed obliczem Buddy a wśród modlących są istoty żywe czyli ludzie i zwierzęta. Istota tej wiary mówi, że aby żyć razem trzeba mieć szacunek międzygatunkowy a przede wszystkim trzeba się rozumieć.

Skrót historyczny

Egipt

Istnieją rozbieżności w czasu udomowienia kota. Większość źródeł sugeruje nawet lata 4000 – 3700 p.n.e., w Nubii (Egipt). Tam też był obiektem kultu, wiązano go z boginią Bastet, a zwłoki kotów mumifikowano.

---

Cypr

Mamy jednak ślady (grób kota z Cypru sprzed ok. 7500 r. p.n.e.), że udomowienie zaczęło się wcześniej i trwało od kilku tysięcy lat.

---

Mezopotamia

Na obszarze Żyznego Półksiężyca czyli Mezopotamii (Syria, Jordania, Liban). W tamtym czasie koty mogły zacząć zbliżać się do ludzkich osiedli, aby polować na gryzonie, które przyciągały zapasy zbierane przez ludzi. Stopniowo koty stały się bardziej oswojone i zaczęły zamieszkiwać z ludźmi.

---

Boliwia i Chiny

Natomiast w Boliwii i w Chinach od wieków wykorzystywany był do tępienia gryzoni, pozyskiwania futer, a nawet mięsa.

---

Źródło: Wikipedia; discoverwalks.com; Koty Kompendium - Michael Pollard -2008

---